طوفان سیستان موضوعی تکراری برای مسئولین و دردی همیشگی برای مردم

به گزارش روتیتر : وزش بادهای ۱۲۰ روزه در منطقه سیستان شاید برای عده ای از مسئولین داستانی تکراری و عادی شده باشد اما برای مردم صبور، غیور و مرزدار سیستان و بلوچستان این روزها دیگر به موضوعی غیر قابل تحمل تبدیل شده است.

البته داستان این روزهای منطقه سیستان بسیار غم انگیز تر است زیرا مردم این منطقه این روزها علاوه بر اینکه باید با خشکسالی ۲۰ ساله و بیکاری ناشی از آن دست و پنجه نرم کنند هر روز با هجوم طوفان و ریزگردهای بی رحم آن نیز مواجه هستند.

مردم سیستان ۲۰۰ روز از ۳۶۵ روز یک سالشان را با طوفان، گرد و خاک، آسمانی تار و تیره، خانه‌هایی پراز گرد و غبار و نفس‌هایی به شماره افتاده سپری می‌کنندمتاسفانه چند سالی است که وزش بادهای ۱۲۰ روزه در منطقه سیستان به بیش از ۲۰۰ روز در سال هم رسیده است و این یعنی مردم سیستان ۲۰۰ روز از ۳۶۵ روز یک سالشان را با طوفان، گرد و خاک، آسمانی تار و تیره، خانه‌هایی پراز گردوغبار و نفس‌هایی به شماره افتاده سپری می‌کنند.

البته موضوع طوفان سیستان برای مردم این منطقه به هیچ عنوان موضوع جدیدی نیست زیرا به دلیل ۲ دهه خشکسالی در این منطقه و خشک شدن بستر تالاب بین المللی هامون و همچنین رودخانه هیرمند ۲۰ سال است که کانون های گرد و غبار در این منطقه ایجاد و تشدید شده است اما موضوعی که برای مردمان این دیار ناراحت کننده است عدم توجه کافی مسئولان است، زیرا طی این سال ها وعده های متعددی از سوی مسئولان مختلف برای کم کردن بخشی از مشکلات مردم مطرح شده اما متاسفانه به هیچ کدام عمل نشده است به عنوان مثال در نیمه آبان ماه سال گذشته در نشست ستاد راهبردی مقابله با گرد و غبار استان سیستان و بلوچستان که با حضور مدیر ملی ستاد مقابله با گرد و غبارسازمان محیط زیست برگزار شد مقرر شد تا برنامه جامع مقابله با گرد و غبار سیستان و بلوچستان نهایی شود.

عملیات مقابله و کاهش شدت طوفان های گرد و غبار از سال ۹۲ در دست اقدام است

مدیر ملی ستاد مقابله با گرد و غبار در جلسه ستاد راهبردی مقابله با گرد و غبار استان سیستان و بلوچستان گفت: برنامه استانی در این ستاد آغاز شده و انتظار می رود تا پایان آبان ۹۶ نهایی شود.

ضیالدین شعاعی افزود: البته این بدین معنی نیست که در استان ها اجرای برنامه های دستگاه ها معطل تنظیم این برنامه باشد بلکه بر اساس برنامه های تدوین شده در حد اعتبارات موجود عملیات مقابله و کاهش شدت طوفان های گرد و غبار از سال ۱۳۹۲ در دست اقدام است.  به عنوان مثال با مدیریت تالاب و آب ورودی به منطقه در سال جاری (۹۶) تعداد روزهای خطرناک ناشی از طوفان های گردو غبار در استان سیستان و بلوچستان کاهش چشمگیری داشته است  بطوریکه بر اساس اعلام استان از ابتدای سال جاری تا کنون نسبت به مدت مشابه سال قبل که ۴۸ روز بوده به ۲۸ روز کاهش یافته است که این کاهش نتیجه تاثیر مثبت اقدامات مختلف همچون بازکردن دایک های مرزی و لایروبی برای مرطوب نگاه داشتن سطح بیشتری از هامون بوده است.

وی  با یادآوری این موضوع که سیستان و بلوچستان یکی از استان هایی است که بیشترین مطالعات بر روی کانون های گرد وغبار آن صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: سال گذشته مطالعه ای هم از سوی دانشگاه زاهدان بر روی کانون های گرد و غبار و راهکارهای مدیریت آن در استان صورت گرفته و راهکارهای کلی مقابله با گرد و غبار در این استان تدوین گردیده است.

شعاعی افزود: سیاست ستاد ملی مقابله با گرد و غبار این بود که پس از مطالعه طرح های استانی در راستای تدوین سند ملی منشاء گرد و غبار با برش های استانی،  طی جلساتی با حضور مدیران کل و استانداران، خروجی نهایی برنامه ها را مصوب و اولویت ها را جهت تامین اعتبار ارائه دهد.

وی با یادآوری تاکید رئیس جمهور به رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص اهمیت و اولویت مقابله با گرد و غبار در کشور، تصریح کرد: در همین راستا مقرر شد تامین اعتبار برای مقابله با گرد و غبار نیز در اولویت های بودجه کشور قرار گیرد.

مدیر ملی ستاد مقابله با گرد و غبار ادامه داد: بنابراین ما نیز به رغم آنکه هنوز نتایج مطالعات سند منشاء برای کلیه استان ها  تهیه نشده، ترجیح دادیم برای تسریع در اجرای طرح های مقابله، برای استان هایی که مطالعات کامل شده جلسه ستاد راهبردی مقابله با گرد و غبار را با  این استان ها آغاز کنیم که با توجه به اولویت استانی، دومین جلسه جهت بررسی طرح های استانی برای استان سیستان و بلوچستان برگزار شد و در این دو جلسه، مدیران استانی به ارائه برنامه پرداختند و مقرر شد جلسه سوم آن با هدف تصویب نهایی برنامه عمل استان در دوهفته آینده در استان تشکیل شود.

شعاعی یکی از مباحث مهم جلسه را ارائه گزارش نماینده وزارت امور خارجه در خصوص دیپلماسی آب این دستگاه به ویژه در شرق کشور دانست و اضافه کرد: فعالیت هایی که وزارت خارجه در زمینه دیپلماسی آب آغاز کرده درخور تحسین بوده  به ویژه  اعلام شد که در سفر اخیر جناب آقای عراقچی معاون وزارت امور خارجه به افغانستان طی مذاکرات انجام شده  طرف افغانی پذیرفته است که در کنار استمرار تخصیص حقابه مورد توافق در  موضوع احیای تالاب هامون به عنوان  یک سرمایه زیست محیطی نیر مورد بحث قرار گیرد.

همکاری های دو جانبه با کشور افغانستان با توجه به روابط دیرینه و خدماتی که جمهوری اسلامی به آوارگان افغانستانی در دوران جنگ داده و هنوز هم ادامه دارد مبنای مستحکمی در دیپلماسی آب برای هامون باید باشدشعاعی ابراز امیدواری کرد: همکاری های دو جانبه با کشور افغانستان با توجه به روابط دیرینه و خدماتی که کشور جمهوری اسلامی به آوارگان افغانستانی در دوران جنگ داده و هنوز هم ادامه دارد مبنای مستحکمی در دیپلماسی آب برای هامون باشد.

مدیر ملی مقابله با گرد و غبار یکی از مصوبات جلسه را لزوم هماهنگی برنامه های بخش های کشاورزی، آب و محیط زیست دانست و گفت: مقرر شد پیش از جلسه سوم برنامه این دستگاه ها، همچنین برنامه سایر دستگاه های مرتبط اما با درجه اولویت کمتر به لحاظ هماهنگی و سنجش تاثیر متقابل بر هم بررسی و در نهایت برنامه هم پوشانی کننده دستگاه ها در جلسه سوم ارائه شود.

وی تاکید کرد: گرد و غبار معضلی جدی در منطقه و کشور ما و مقابله با آن یکی از ابزارهای کلیدی در نگهداشت مردم، حفظ جمعیت، توسعه صنعت و ساماندهی استان  است و از این رو  در برنامه های اولویت دار دولت محترم قرار دارد.

طوفان های گرد و غبار سیستان و بلوچستان متاثر از کانون های داخلی و خارجی

مدیر ملی مقابله با گرد و غبار اشاره ای هم به پیچیدگی سیستم جهت باد در سیستان و بلوچستان داشت و اظهار کرد: بادی که از شمال وارد استان می شود به دو شاخه تقسیم شده که یک شاخه آن به سمت کرمان حرکت می کند و شاخه دیگر منشاء تولید بادهای ۱۲۰ روزه می شود.

وی افزود: از این رو طوفان های گرد و غبار سیستان دارای دو منشاء داخلی و خارجی از کانون های کشورهای افغانستان و پاکستان است که البته امکان تعیین درصد سهم کانون های داخلی و خارجی فعلا مقدور نمی باشد.  میزان تاثیر پذیری از استان از دو منشاء داخلی و خارجی بستگی  به شرایط فصلی و میزان رطوبت خاک افغانستان و ایران در زمان آغاز بادهای ۱۲۰ روزه دارد.

شعاعی در خصوص امکانات پایش استان سیستان و بلوچستان، گفت: امکانات پایش در استان کم است ولی امسال ستاد از محل اعتبارات تخصیصی از صندوق توسعه ملی نسبت به تقویت شبکه پایش از خراسان شمالی تا سیستان و بلوچستان اقدام می کند و پیش بینی برای نصب و راه اندازی بیش از ۲۰ دستگاه پایش گرد و غبار در شرق کشور شده  است.

البته بسیاری از مردم سیستان هنوز زمانی را که این منطقه یکی از آبادترین مناطق ایران بود را به یاد دارند اما متاسفانه امروز به دلیل کم آبی و خشک شدن بستر تالاب هامون به  آلوده‌ترین شهر جهان تبدیل شده است و این جلسات و دعده های مسئولان نیز ظاهرا نتیجه بخش نیست.

امسال سیستانی ها فقط ۴۹ روز سالم داشتند

مدیر کل محیط زیست سیستان و بلوچستان  چندی پیش گفت: با توجه به خشک شدن تالاب بین المللی هامون و شدت یافتن پدیده گرد و غبار مردم شمال استان در سه ماهه نخست امسال فقط ۴۹ روز سالم را تجربه کردند.

نیره پورملایی افزود: در این مدت ۱۵ روز ناسالم، ۴ روز ناسالم برای گروه های حساس، ۲ روز بسیار ناسالم و هشت روز خطرناک توسط ایستگاه پایش کیفی هوا ثبت شده است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان ادامه داد: سال گذشته در این مدت ۱۹ روز پاک، ۴۴ روز سالم، ۱۷ روز ناسالم، ۳ روز ناسالم برای گروه های حساس، ۲ روز بسیار ناسالم و هشت روز خطرناک گزارش شده بود.

وی گفت: خشکی بستر تالاب بین المللی هامون، وزش باد، وجود کانون های بحرانی فرسایش بادی در منطقه سیستان، خشکسالی های متوالی و از بین رفتن پوشش گیاهی حلقه های بهم تنیده بروز و تشدید پدیده گرد و غبار در منطقه سیستان هستند.

پورملایی خاطر نشان کرد: کانون های گرد و غبار منطقه سیستان در سه گروه شامل اراضی واقع در کشور افغانستان (فرامرزی)، بستر خشک دریاچه هامون و اراضی واقع در دشت سیستان شامل «نیاتک»، «جزینک»، «تاسوکی» و «شیله» دسته بندی می شوند.

وی تصریح کرد: کانون های خارجی در دشت های وسیع کشور افغانستان به گونه ای است که از کل مساحت بیش از ۵ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع تالاب بین المللی هامون در حدود ۳ هزار و ۸۰۰ کیلومتر مربع بستر تالاب در ایران منشا اصلی و کانون گرد و غبار نبوده و تنها به عنوان نقاط محلی تشدید گرد و غبار محسوب می شود.

کاهش بیش از ۹۰ درصدی بارش در منطقه سیستان، عدم ورود حق آبه از مسیرهای منتهی به تالاب بین المللی هامون، خشکی بستر تالاب، وزش بادهای ۱۲۰ روزه سیستان و همچنین کاهش پوشش گیاهی در تشدید پدیده گرد و غبار در منطقه سیستان نقش آفرینی می کنندمدیر کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان اضافه کرد: کاهش بیش از ۹۰ درصدی بارش در منطقه سیستان، عدم ورود حق آبه از مسیرهای منتهی به تالاب بین المللی هامون، خشکی بستر تالاب، وزش بادهای ۱۲۰ روزه سیستان و همچنین کاهش پوشش گیاهی در تشدید پدیده گرد و غبار در منطقه سیستان نقش آفرینی می کنند.

وی تاکید کرد: چالش های طبیعی منطقه سیستان بر۲ محور اصلی موضوع کم آبی، بی آبی و گرد و غبار استوار بوده که این موضوع در سطح کلان به عنوان علت و معلول یکدیگر بسیار حائز اهمیت است.

وی با اشاره به اقدامات برای بهبود وضعیت تالاب بین المللی هامون گفت: اقدامات این اداره کل در راستای احیای این تالاب باستناد پهنه بندی مذکور و مدیریت براساس حجم آب ورودی به تالاب نظیر تثبیت بستر، پخش سیلاب و نگهداشت آب به منظور ایجاد اکوسیستم گیاهی و جانوری (احداث دایک) مورد توجه است.

پورملائی افزود: همچنین تقویت برنامه دیپلماسی آب و احیای تالاب بین المللی هامون توسط دستگاه های مربوطه نیز در دست اقدام و پیگیری است.

البته این آمار فقط مربوط به ۳ ماهه ابتدایی سال بود که اگر آمار ماه های و تیر و مرداد هم به آن اضافه شود اوضاع بسیار تاسف بارتر خواهد بود.

طوفان ۲۴۶ نفر را در سیستان روانه بیمارستان کرد

از همین رو مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: طوفان گرد و خاک تنها در دو روز ۲۰ و ۲۱ مرداد موجب مراجعه ۲۴۶ نفر از شهروندان در شهرهای زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز به بیمارستان ها و مراکز بهداشتی و درمانی شد.

عبدالرحمن شهنوازی  افزود: بلافاصله بعد از وقوع طوفان با تلاش تکنسین های اورژانس ۲۰۰ نفر در محل درمان شدند و ۴۶  نفر پس از اقدامات اولیه به مراکز درمانی انتقال پیدا کردند.

وی با اشاره به اینکه عمده مشکلات این افراد بیماریهای تنفسی، چشمی و قلبی بود، ادامه داد: توزیع ۹ هزار و ۵۰۰ عدد ماسک از سوی جمعیت هلال احمر سیستان و بلوچستان در میان مردم روستاهای شهرستان های زهک و نیمروز از جمله اقدامات انجام شده در این منطقه بود.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان  تصریح کرد: با توجه به خشک بودن تالاب هامون و در نتیجه بروز پدیده طوفان و گرد و خاک همواره مردم منطقه سیستان به دلیل مشکلات مختلف که عمده ترین آنها تنفسی و چشمی است به مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستان ها مراجعه می کنند.

البته داستان خیلی پیچیده تر از این حرف ها ست زیرا زمانی که میزان غلظت ذرات معلق در هوای زابل به بیش از ۶۳ برابر حد مجاز می می رسد دیگر از دست ماسک ها هم کاری بر نمی آید.

غلظت ذرات معلق در هوای زابل ۶۳ برابر حد مجاز/طوفان ادامه دارد

علی ملاشاهی، کارشناس هواشناسی سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: طی دو روز گذشته حداکثر سرعت وزش باد همراه با گرد و خاک در زابل به ۱۱۹ کیلومتر بر ساعت رسید که موجب شد غلظت ذرات معلق در هوای این شهر به ۹۵۱۵ میکروگرم بر متر مکعب برسد.

وی افزود: با توجه به اینکه حد مجاز ذرات معلق در هوا ۱۵۰ میکروگرم بر متر مکعب است این میزان از ذرات معلق در هوا نشان دهنده این است که طی این مدت میزان غلظت ذرات معلق در هوای شهر زابل به بیش از ۶۳ برابر حد مجاز رسیده است.

کارشناس هواشناسی سیستان و بلوچستان ادامه داد: در پی این رخداد علاوه بر کاهش کیفیت هوا، میزان دید افقی در محدوده فرودگاه زابل به ۱۵۰ متر کاهش پیدا کرد.

کارشناس هواشناسی سیستان و بلوچستان ادامه داد: همچنین براساس تحلیل آخرین نقشه های همدیدی و آینده نگری هواشناسی وزش بادهای شدید همراه با گرد و خاک در شمال استان همچنان تا بعد از ظهر امروز ادامه دارد.

وی با اشاره به اینکه طی این مدت در نواحی مرکزی و جنوبی استان افزایش غبار همراه با وزش باد و گرد و خاک با شدت کمتر رخ خواهد داد، گفت: در زمان طوفان در جاده های مواصلاتی استان به ویژه جاده «زاهدان – زابل»، «زاهدان- نهبندان»، «زابل- نهبندان»، «زاهدان- بم» و جاده «ایرانشهر-ریگان-بم» کاهش دید سبب کندی عبور و مرور و اختلال تردد می شود.

ملاشاهی با اشاره به اینکه از بعد از ظهر امروز از شدت طوفان در منطقه سیستان کاسته می شود، تصریح کرد: اما همچنان تا اوایل هفته آینده وزش باد همراه با گرد و خاک در ساعات اولیه روز موجب بروز طوفان گردوخاک در شمال استان می شود.

اختلال تردد و انسداد ۳ محور شمالی سیستان و بلوچستان

سرهنگ کشواد بهروزی در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: برابر پیش بینی اداره کل هواشناسی استان تا عصر امروز در شهرستان های شمالی استان (زابل ،زهک، هیرمند، هامون، نیمروز) وزش باد شدید سبب خیزش گرد و خاک و در نقاط مستعد طوفان و گرد و خاک می شود.

وی افزود: همچنین صبح امروز طوفان و گرد و خاک در شمال سیستان و بلوچستان، موجب مسدود شدن۳  محور مواصلاتی این منطقه شد و  مسیرهای «زاهدان – سفیدآبه» – «زابل – نهبندان» و «زابل به سه راهی» دشتک مسدود شده است.

رئیس پلیس راه شمال سیستان و بلوچستان با توجه به شرایط جوی فوق و کاهش دید افقی از رانندگان خواست تا با رعایت سرعت مطمئنه در این محورها سفری ایمن برای خود و دیگران فراهم کنند تا شاهد حوادث تلخ جاده ای نباشیم.

در مجموع نکته ای که از همه مهمتر است این است که هجوم ریزگردها این روزها بار دیگر دوباره نفس های مردمان سیستان را تنگ کرده است و گویا با وجود بی آبی امیدی هم به رفع این مشکل نیست زیرا آنطور که مسئولان می گویند تا آبی نباشد، وضع همین است.

از همین رو امیدواریم هر چه زودتر در خصوص مدیریت منابع آبی و یا ایجاد و انتقال آب بین خوضه ای فکری اندیشیده شود تا بتوان قدری از آلام مردم سیستان کم کرد.