نگاهی به بیست و چهارمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم: اتاق های فکر دایمی و نوآوری؛ کلیدهای رونق نمایشگاه قرآنی
روتیتر :تهران-نمایشگاه بین المللی قرآن کریم دیشب در حالی پایان یافت که شرکت کنندگان با اشاره به مزیت های این دوره، راهکارهایی را در جهت رونق نمایشگاه برای سال های آینده ارایه دادند. از جمله این راهکارها افزایش خدمات رفاهی و تسهیلات، ایجاد اتاق های فکر دایمی برای اداره نمایشگاه و نوآوری در زمینه محصولات قرآنی بود.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی روتیتر، دیشب در ساعت های پایانی هشتم تیرماه (بیست و دوم ماه رمضان)، مصلای امام خمینی (ره) آخرین میهمانان قرآنی خود را بدرقه کرد تا دفتر بیست و چهارمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم هم بسته شود و یکی از مهمترین گردهمایی های فعالان قرآنی امسال با همه نقاط قوت و ضعفش پایان یابد. پژوهشگر ایرنا در آخرین روز از نمایشگاه به مصلی رفت تا نظر برخی ناشران و فعالان حوزه فعالیت های قرآنی را در مورد نقاط قوت و ضعف نمایشگاه و میزان استقبال مخاطبان جویا شود. آنچه در ادامه می خوانید نظر برخی دست اندرکاران حوزه نشر، تبلیغات و تربیت قرآنی است.
**گسترش خدمات رفاهی و تسهیلات موجب رونق نمایشگاه می شود
«محمدرضا کاملان» رییس اداره نمایشگاه آستان قدس رضوی در گفت وگو با ایرنا با اشاره به وقفه دوساله آستان قدس برای حضور در نمایشگاه، از کاهش مخاطبان در همسنجی با ۲ سال پیش گفت و عامل این کاهش مخاطب را فاصله کم نمایشگاه قرآن با نمایشگاه بین المللی کتاب دانست. به گفته کاملان، برخی از مردم کتاب های مورد نیاز خود را در نمایشگاه کتاب برآورده کرده اند و همین مساله موجب ریزش مخاطبان نمایشگاه قرآن شده است. از سوی دیگر کاهش زمان نمایشگاه موجب شده برخی از علاقمندان فرصت بازدید و تهیه کتاب ها و کالاهای قرآنی مورد نیاز خود را از دست بدهند.
به گفته کاملان، یکی دیگر از عواملی که موجب می شود نمایشگاه کم مخاطب به نظر برسد این است که پایتخت نشینان از نظر نمایشگاه رفتن حرفه ای شده اند و می دانند برای تهیه محصولات مورد نیاز خود به سراغ کدام غرفه و کجا بروند. همین مساله موجب می شود رفت و آمدها میان سالن های نمایشگاه کمتر و نمایشگاه کم مخاطب تر از آنچه هست دیده شود.
کاملان حمایت بیشتر از فعالان قرآنی را موجب شرکت فعالتر آنان در نمایشگاه و پرمخاطب تر شدن گردهمایی های اینچنینی دانست. کاملان اظهار کرد: در سال های پیشین که نمایشگاه قرآن در مصلی برگزار می شد به آستان قدس رضوی فضای کافی و مناسب اختصاص داده نمی شد، این در حالی است که امسال گسترش فضای تحت اختیار، به این موسسه امکان داده تا بتواند فعالیت های متنوع فرهنگی و قرآنی خود را در معرض دید و البته استفاده مخاطبان قرار دهد. یکی از این فعالیت ها پاسخگویی به سوال ها و شبهه های دینی و قرآنی است که امسال با مشارکت تعداد زیادی از کارشناسان مذهبی و عالمان در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
وی گفت و گوی رو در رو و چهره به چهره علما و کارشناسان مذهبی با مردم و پاسخگویی به پرسش های قرآنی را یکی از راه های تحقق شعار نمایشگاه امسال مبنی بر «به سوی فهم قرآن» دانست.
رییس اداره نمایشگاه آستان قدس رضوی در ادامه، تقویت خدمات جانبی و ارایه تسهیلات ویژه به فعالان نشر و تبلیغات اسلامی را موجب شرکت بیشتر آنان در نمایشگاه دانست و گفت: به عنوان نمونه بسیاری از غرفه داران روزه دار هستند و هیچ تسهیلاتی برای افطار و رفت و آمد آنها در نظرگرفته نشده است؛ اینها نمونه ای کوچک از کم کاری مسوولان فرهنگی کشور در حوزه قرآنی است.
** به روز نشدن محصولات قرآنی؛ عامل کم مخاطب شدن نمایشگاه قرآن
«محمدرضا سلطانی شیرازی» مدیر روابط عمومی و امور بین الملل موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان دیگر کارشناسی بود که پژوهشگر ایرنا در نمایشگاه قرآن پای صحبت او نشست. به گفته سلطانی شیرازی، نمایشگاه امسال نسبت به ۲ سال گذشته وضعیت و فضای بهتری را تجربه می کند اما در همسنجی با نخستین نمایشگاه های قرآنی که برگزار می شد، افتی کیفی دارد. به گفته وی امسال در همسنجی با ۲ سال گذشته نمایشگاه از نظر نظم و کیفیت محل برگزاری، شور و شوق شرکت کنندگان و بازدیدکنندگان و جذب مخاطب شرایط بسیار بهتری دارد. طی ۲ سال گذشته که نمایشگاه در محل باغ موزه دفاع مقدس برگزار شد، بسیاری از ناشران و موسسه های فعال قرآنی و بسیاری از مردم در آن شرکت نکردند. مصلی محل مناسب تری برای برگزاری نمایشگاه قرآن است.
مدیر روابط عمومی تبیان به روز نشدن فعالیت ها و محصولات قرآنی را عامل اصلی کم مخاطب شدن نمایشگاه در همسنجی با هفت یا هشت سال پیش دانست و گفت: حدود هشت سال پیش نمایشگاه قرآن نمایشگاهی پرشور بود، همه دیسک فشرده هایی از قرآن و برنامه ها و نرم افزارهای متنوعی در زمینه قرآن عرضه می کردند و محصولات به روز و نوآورانه ارایه می دادند. حال به نظر می رسد محصولات و فعالیت های بسیاری از فعالان این عرصه در همان سطح هشت سال پیش باقی مانده و به روز نشده است. به صورت طبیعی نهاد یا موسسه ای که کارش در همین سطح مانده دیگر برای شرکت در نمایشگاه تمایل چندانی ندارد و اگر هم در نمایشگاه شرکت کند، دیگر شور و حالی ندارد. موسسه تبیان در این زمینه نوآورانه حرکت کرده و با ارایه برنامه های به روز و نرم افزارهای هوشمند متناسب با نیاز روز جامعه همچنان مخاطبان بسیاری را به سوی خود جذب می کند. مجموعه های دیگر هم باید فعالیت های خود را به روز کنند. افزون بر این، متولیان فرهنگی جامعه باید با درنظر گرفتن تسهیلاتی ویژه برای فعالان قرآنی، پویایی را به این عرصه بازگردانند.
سلطانی شیرازی افزود: تفکیک کردن بخش های مختلف نمایشگاه و برگزار کردن هر یک از بخش های متنوع آن در یک قسمت از شهر می تواند کیفیت آن را ارتقا دهد. در حال حاضر بخش دانشگاهی و رسانه های دیجیتال و حجاب و عفاف همه در یک محل برگزار می شود، حال آنکه می توان هر بخش را در یک محل از شهر مثلا در فرهنگسراهای مختلف برگزار کرد تا هم نمایشگاه تخصصی تر شود، هم مجموعه ها با شور و حال بیشتری در نمایشگاه شرکت کنند.
**ایجاد اتاق فکر دایمی؛ کلید ارتقای کیفی نمایشگاه
پژوهشگر ایرنا در ادامه بررسی های خود در نمایشگاه قرآن، به سراغ غرفه «مرکز طبع و نشر قرآن کریم» رفت و از «مرتضی توکلی» مدیر تحقیق و پژوهش این مرکز در مورد وضعیت و چالش های نمایشگاه امسال پرسید.
توکلی در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا با توجه به کم مخاطب شدن نمایشگاه، کاهش زمان نمایشگاه امسال را در کیفیت و کمیت جذب مخاطب بی اثر دانست و گفت: نمایشگاه دچار روزمرگی شده است و دیگر حرف تازه ای برای مردم ندارد به همین دلیل مردم از آن به خوبی استقبال نمی کنند.
به گفته توکلی با توجه به گسترش ارتباطات و ارتقای تکنولوژی های رسانه ای، فعالان حوزه قرآنی نتوانسته اند محصولات مختلف، متنوع و مناسبی را برای طیف های گسترده مخاطبانشان تولید کنند و همین مساله موجب ریزش مخاطبان نمایشگاهی چون قرآن کریم شده است. فعالان قرآنی در زمینه انتقال و آموزش مفاهیم قرآن در حوزه تولید فیلم، کارتون، تولید محتوا برای تلفن همراه و … به صورت حرفه ای کار نکرده اند. البته برخی از فعالان قرآنی، بسیاری از کتاب های تخصصی دینی و تفسیری را در قالب دیسک فشرده یا نرم افزارهای بسیار ابتدایی ارایه کرده اند و به عبارتی کتاب های مذهبی و دینی قطور را در قالب جدیدی ریخته اند اما هیچ محصول تازه ای در قالب های متفاوت و متناسب با نیاز مخاطب تولید نکرده اند تا از سویی مخاطبان خود را افزایش دهند و از سویی دیگر نیاز مردم را در این زمینه برآورده کنند.
توکلی در ادامه به پژوهشگر ایرنا گفت: اگر می خواهید نمایشگاه در جامعه جریان ساز باشد و طیف های مختلفی از مردم را به دنبال خود بکشاند، باید آن را با پشتوانه ای فکری تجهیز کنیم. نباید فقط برای رفع تکلیف و خالی نبودن عریضه هر سال نمایشگاهی ضعیف برگزار کنیم. اینکه هر ناشری هر سال کتاب های قرآنی و دینی خود را در نمایشگاه ارایه کند، دیگر روشی قدیمی است که جواب نمی دهد و تناسبی با نیاز مخاطبان ندارد.
به گفته مدیر تحقیق و پژوهش مرکز طبع و نشر قرآن کریم، برای ارتقای نمایشگاه باید اتاق فکری دایمی با مشارکت نخبگان حوزه های مختلف علوم اجتماعی و دینی تشکیل شود تا این متخصصان با هم اندیشی و مطالعه بسترها و راهکارهای عملیاتی کردن قرآن در جامعه، نمایشگاهی را طرح ریزی کنند که هر مخاطبی از هر قشری بتواند گمشده خود را در نمایشگاه پیدا کند. نمایشگاه قرآن باید به سمت و سویی پیش برود که همه قشرهای مردم از راننده تاکسی تا دانشجو تا استاد حوزه بتوانند به تناسب فهم خود از ظرفیت های بالای قرآن در آن بهره ببرند. اشکالی ندارد اگربه بهای تشکیل این اتاق فکر و ارتقای کیفی این گردهمایی، یکی ۲ سال نمایشگاه برگزار نشود و پس از آن شاهد ارتقای کیفی نمایشگاه باشیم، چرا که هدف از برگزاری نمایشگاه قرآن ارایه و عرضه کتاب های دینی نیست، بلکه گسترش فهم قرآن میان مردم و افزایش نمودهای عملی آن در جامعه است. تنها نمایشگاه قرآنی ارزشمند است که این اهداف را تامین کند.
