چاه‌های غیرمجاز مثل “آب خوردن” البرز را خشک کردند
روتیتر:حفر چاه‌های غیرمجاز، عدم سیاست‌های مناسب دولت در ذخیره و توزیع آب و نگاه تجاری و اقتصادی به این مقوله مهم است که در دراز مدت به تنش آبی شدید منجر می‌شود.
به گزارش روتیتر:منابع آبی به عنوان یک عنصر مهم و حیاتی جغرافیایی و سیاسی در شکل‌گیری هر منطقه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که خود به سه دسته آب‌های سطحی، آب‌های زیرزمینی و سدها دسته‌بندی می‌شود. در بخش نخست رودخانه‌های استان البرز قرار دارند که مهم‌ترین آنها عبارتند از: کرج و طالقان. بخش دوم آب‌های زیرزمینی هستند که در شکل چاه‌ها، قنوات و چشمه‌ها مورد بهره‌برداری قرار گرفته و به تغییر سیمای اقلیمی استان کمک می‌نمایند.
سومین قسمت از منابع رطوبتی استان البرز را سدها تشکیل می‌دهند که مهم‌ترین آنها سد امیرکبیر و سد طالقان هستند که هر یک با آبیاری بخش وسیعی از زمین‌های اطراف خود در رویش و پوشش گیاهی استان و سیراب کردن شرب مردمی تاثیرگذار است.
امروزه بر کسی پوشیده نیست که تنش آبی در کشور مزمن شده و به دنبال آن استان البرز که بر اثر مهاجرت و سیاست‌های مختلف، جمعیت چند برابری در ۵ دهه گذشته داشته است با این مشکل روبه‌رو می‌شود، که نمونه بارز آن بی‌آبی در مناطق شهری، مشکلات آب کشاورزان استان و در برخی از مناطق کمبود و نبود آب شرب مناسب است. یکی از متولیان این عرصه خطیر شرکت آب منطقه‌ای به عنوان سیاست‌گذار آب در استان البرز است.
با معضل آب دزدی چاه‌های غیرمجاز روبه‌رو هستیم
داود نجفیان مدیر عامل آب منطقه‌ای استان البرز درباره این مشکلات در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: چاه‌های غیر مجاز ۱۰ لیتر بر ثانیه آب دزدی دارند و همین موضوع آب چاه‌های غیرمجاز به معضل آب فروشی تبدیل شده است و در شهرستان هشتگرد چاه با عمق ۲۵۰ متر حفر شده ولی به دلیل خشکسالی تنها ۲ لیتر آب بر ثانیه برداشت می‌شود.
مدیر عامل آب منطقه‌ای استان البرز با بیان اینکه کمتر سفره آب زیرزمینی در کشور آزاد است، افزود: بیشتر سفره‌های آب زیر زمینی در کشور و استان البرز در مرحله بحرانی قرار دارند و آبخانه‌های استان به دلیل ویژگی‌های متفاوت جمعیتی و مهاجرتی که دارد با شرایط بسیار سختی روبه‌رو است.
وی با تاکید بر اینکه ادامه این روند مشکلات زیادی ایجاد می‌کند، گفت: برخی از چاه‌ها برای دست یافتن به آب از حفر ۲۰ متر به ۲۵۰ متر رسیده است و اینگونه در حال استفاده از ذخایر حیاتی و مهم آبی هستیم که این هم به دلیل رفتارهای نامطلوب حوزه آب است. هم اکنون ۱۱ هزار حلقه چاه غیر مجاز در البرز حفر شده که باغ ویلاها از این موارد است.
میانگین مصرف آب البرزی‌ها ۱۱۰ لیتر بیشتر از میانگین جهانی است
نجفیان با اشاره به اینکه در مصارف آب الگوی مناسبی وجود ندارد، ادامه داد: یک میلیارد متر مکعب از آبخانه‌های کشور دچار کمبود شده است و هر سال بیش از ۷۰ میلیون مترمکعب آب از سفره‌های زیرزمینی اضافه برداشت می‌شود، ولی کشورهای اروپایی برای حفر چاه‌های غیرمجاز و مشترکان پر مصرف جریمه‌های سنگین در نظر می‌گیرند. متوسط مصرف آب جهان ۱۴۰ لیتر برای هر نفر است، ولی مصرف هر نفر در استان البرز ۲۵۰ لیتر آب در شبانه‌روز است.
از سوی دیگر برخی از کارشناسان و پژوهشگران حوزه آب سیاست‌گذاری‌ها و روند اشتباه در تجاری‌سازی آب را از عوامل مهم بی‌آبی دانسته و زاویه دید به معضل آب را تغییری ۱۸۰ درجه‌ای می‌دهند.
حمید سینی‌زاده پژوهشگر حوزه آب در کشور در همین ارتباط در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، مشکل اصلی بی آبی در کشور را نظام تخصیص سفره‌های زیر زمینی می‌داند و تاکید می‌کند: بهره برداری از سفره‌های زیر زمینی در دوران قبل از اصلاحات ارضی با مشارکت جوامع محلی صورت می‌پذیرفت ولی بعدها دولت با اعمال قدرت خود سیستم بالا به پایین برای تقسیمات آب را درست می‌کند.
سینی زاده وظیفه و حوزه فعالیت و اعمال نظرهای دولت در حوزه آب و منابع زیر زمینی را از مهم ترین عوامل تقابل منفی آب در ۵۰ سال گذشته معرفی کرد و ادامه داد: باید به علت‌های اصلی این موضوع، یعنی سوءمدیریتی در موضوع آب توجه کنیم. کشور ایران از گذشته هم اقلیم خشک و نیمه خشک را دارد، ولی به دلیل اختیارات وسیع جامعه‌های محلی این حس رو در روی منفی که هم اکنون وجود دارد، وجود نداشته است.
آب فروشی و نگاه کاسب کارانه به سفره‌های زیر زمینی آب وجود دارد
وی با اشاره به اینکه نظارت و تقسیم سیستم آب‌رسانی محلی در کشور ما از بین رفته و با تاسیس وزارت نیرو از سال ۱۳۵۲ هم دولت نتوانسته از حفر چاه و برداشت غیر مجاز آب جلوگیری کند، عنوان کرد: نگاه کاسب‌کارانه به موضوع آب در ایران از سویی سبب ضعف تغذیه سفره‌های زیرزمینی نیز شده است و شاهد آن هستیم در طول سالیان متمادی گذشته بر اثر خشکسالی روستاهای کشور خالی از سکنه می‌شود و برخی از افراد که در روستا زندگی می‌کنند جایی برای تغییر مکان ندارند.
این کارشناس حوزه آب کشور با بیان اینکه استان البرز در قدیم هم برای شرب ساختن آب خود در زمینه‌های مسکونی و کشاورزی از رودخانه‌های طالقان و کرج استفاده می‌کرد و مشکلی نداشت، اشاره کرد: آب فروشی به مشتری شهرنشین توجیه اقتصادی خوبی برای فروشندگان آن است، ولی در هیچ کشور توسعه یافته جهان تقسیمات آب را اینگونه که دولت انجام می‌دهد، اجرایی نمی‌کنند.
وی با انتقاد از روند کند و نامطلوب ذخیره‌سازی آب‌های سطحی در کشور که بیشتر آب را به مانند کالای تجاری نگاه می‌کند، خاطرنشان کرد: راهکار و روش اصلی رفع مشکلات آبی “ذخیره سازی آب، حفظ و ذخیره آن تا رسیدن به تبخیر” است و کشورهای همسایه ایران که از نظر عدم بارش بسیار وضعیت بدتری نسبت به ما دارند هم از ذخیره سازی آب بهره می‌جویند و آن هم به این گونه است که مسیر آب را باید به داخل خاک نفوذ و سوق داده تا اینکه بیشتر توزیع آب متمرکز شود.
در آخر می‌توان گفت بی‌آبی که امروز در کشور و استان البرز به بلای جان مردم و کشاورزان تبدیل شده است ناشی از حفر چاه‌های غیرمجاز، عدم سیاست‌های مناسب دولت در ذخیره و توزیع آب و نگاه تجاری و اقتصادی به این مقوله مهم است که در دراز مدت به تنش آبی شدید منجر خواهد شد.
گزارش:محمدعلی حسن‌نیا
