معادنی که پول می‌آورند و سلامتی می‌برند!
روتیتر:البرز علی رغم وسعت محدود ظرفیت‌های معدنی بسیاری را در خود جای داده است، بدون شک بهره برداری از این ظرفیت‌ها که در قالب معادن صورت می‌گیرد، در کنار مزایایی که دارد خالی از عیب نیست، مشکلاتی که معادن ایجاد می‌کنند اغلب زیست محیطی هستند و مستقیماً سلامت مردم را تحت الشعاع قرار می‌دهند.
به گزارش روتیتر: هر چند با اصلاح قانون معادن دست برخی از بهره‌برداری‌های بی رویه از معادن کوتاه شده ولی هنوز نگرانی‌های زیادی در این بخش وجود دارد، هنوز هم کسانی هستند که بدون توجه به آسیبی که فعالیت معادن بر آب، خاک و هوای استان دارد به چیزی جز کسب درآمد فکر نمی‌کنند و با توسل به زور و از راه‌های غیر قانونی هم که شده می‌خواهند با جیب‌های پرتر به خانه برگردند…
وجود ۱۰۵ معدن فعال در البرز
رییس اداره معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت البرز می‌گوید: در مجموع ۸۵ درصد مواد معدنی استان را مصالح ساختمانی ، سنگ لاشه و شن و ماسه تشکیل می‌دهد و مابقی نیز مواد معدنی فلزی و غیر فلزی هستند.
سید حمید میرغفاری توضیح می‌دهد: در حال حاضر ۱۰۵ معدن فعال در استان وجود دارد که ۸۰ مورد از آنها دارای پروانه بهره‌برداری و ۲۵ مورد نیز دارای مجوز برداشت هستند.
وی با اشاره به تفاوت معادن دارای پروانه بهره برداری با معدن دارای مجوز برداشت ادامه می‌دهد: تفاوت اصلی این معادن در مهلت مشخص شده برای تمدید مجوز بهره برداری است، معادن دارای پروانه بهره برداری بین سه تا ۱۵ سال نیاز به تمدید مجوز ندارند ولی معادن با مجوز برداشت هر سال باید مجوز خود را تمدید کنند.
وی ابراز کرد: صاحبان این معادن حق برداشت محدودی داشته و هر سال باید نقشه برداری جدیدی از معدن خود ارائه دهند.
این مسئول در پاسخ به اینکه چرا تا کنون برای معادن با مجوز برداشت پروانه بهره برداری صادر نشده ، توضیح می‌دهد: قرارگرفتن اغلب این معادن در محدوده‌هایی که مشمول قانون معادن نیست، به همین چسبیده بودن و حریم صفر این معادن و تخلفاتی چون برداشت بی رویه باعث شده تا کنون برای بسیاری از این معادن پروانه صادر نشود.
وی اظهار می‌کند: علاوه براین، این معادن قبلا در اختیار استانداری بوده‌اند و بیشتر آنها هنوز بدهی قبل از سال ۹۱ خود را به استانداری پرداخت نکرده‌اند بنابراین تا زمان تسویه حساب امکان صدور پروانه بهره‌برداری برای آنها وجود ندارد.
قانون معادن جامع نیست
میرغفاری در ادامه با اشاره به اینکه فعالیت معادن در کنار مزایایی چون کاهش بیکاری ، رشد اقتصادی و … معایبی هم دارد، می‌گوید: بدون شک فعالیت معادن خالی از مشکلات زیست محیطی نیست ولی به دلیل خلاء‌های قانونی موجود دست ما برای مقابله با متخلفان این حوزه باز نیست.
رییس اداره معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت البرز توضیح می‌دهد: در قانون معادن مسائل زیست محیطی چندان دیده نشده و جایی ندارد، سازمان صنعت ، معدن و تجارت برای صدور مجوز معدن صرفا در مناطق چهارگانه (پارک ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه‌های حیات وحش و مناطق حفاظت شده) به استعلام از محیط زیست ملزم شده و همین خلاء قانونی باعث سوء استفاده برخی شده است.
وی اظهار می‌کند: البته برای پوشش بخشی از این ضعف قانونی تفاهم نامه‌ای با سازمان منابع طبیعی منعقد شده و کارگروه‌های تعاملی در هر استان تشکیل می‌شود.
اعمال محدودیت در بهره برداری از معادن
وی می‌گوید: طبق این تفاهم نامه، بهره برداران معادن تنها می‌توانند در ۱۰ تا ۱۵ درصد مساحت قابل بهره‌برداری معدن خود فعالیت داشته باشند و بیش از آن تخلف محسوب می‌شود.
وی توضیح می‌دهد: علاوه براین، درگذشته برای صدور مجوز معدن از منابع طبیعی استعلام نمی‌شد ولی بعد از اصلاح قانون معادن، حتی برای احیای معادن سنواتی نیز به استعلام از منابع طبیعی نیاز است.
میرغفاری ادامه می‌دهد: طبق قانون، بعد از ارسال نامه استعلام جهت صدور مجوز معدن از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت هر استان، کارشناسان مربوط منابع طبیعی دو ماه فرصت دارند تا موافقت یا مخالفت خود را در این خصوص اعلام کنند در غیر این صورت عدم پاسخ به معنی موافقت تلقی خواهد شد.
صدور ۱۲ مجوز بهره برداری طی هشت سال
وی ابراز می‌کند: گاهی عدم پاسخ گویی منابع طبیعی در بازه زمانی مشخص شده دردسر ساز می‌شود و بعد از اینکه مجوز بهره برداری از سوی سازمان صنعدت، معدن و تجارت صادر شد، تازه حساسیت‌ها و مخالفت‌ها آغاز می‌شود و در این مرحله کار برای هر دو مجموعه سخت می‌شود و اختلافاتی به وجود می‌آید.
وی می‌گوید: از زمان استان شدن البرز تا کنون بین ۱۰ تا ۱۲ پروانه بهره برداری از معدن در استان صادر شده که برخی از آنها با مشکل مذکور مواجه شده اند.
مشکلات زیست محیطی برداشت از معادن اجتناب‌ناپدیر است
معاون حفاظت و امور اراضی منابع طبیعی و آبخیزداری البرز می‌گوید: بدون شک ۴۰ سال پیش که پروانه‌های ۱۰۰ تا ۵۰۰ هکتاری بهره برداری از معادن استان صادر می‌شد مسائل زیست محیطی از جمله حفاظت از عرصه‌های طبیعی، جلوگیری از آلودگی آب، خاک ، هوا و … به اندازه امروز اهمیت نداشت.
عبدالرضا ابراهیمی با اشاره به احیای بخشی از معادن متروکه استان توضیح می‌دهد: بسیاری از معادنی که چند دهه گذشته پروانه بهره برداری آنها صادر شده در حال حاضر متروکه شده‌اند و سازمان صنعت، معدن و تجارت هر استان از جمله البرز برای احیای آنها اقدام به برگزاری مزایده می‌کند؛ در این مزایده‌ها پروانه بهره برداری این معادن به افراد جدید واگذار و بعد از آن فعالیت آنها از سر گرفته می‌شود؛ جالب این جا است پروانه اغلب معادن مسبوق به سابقه استان مساحت‌های چندین هکتاری را شامل می‌شود که امر نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است.
وی ادامه می‌دهد: بدون شک نمی‌توان تصور کرد در شرایط موجود از کل مساحت یک معدن ۱۰۰ هکتاری در جاده چالوس یا یک معدن ۵۰ هکتاری در محدوده سد طالقان بهره برداری کرد و این کار هیچ اثر سویی به همراه نداشته باشد.
این مسئول ابراز کرد: بدیهی است بهره برداری از معادن نقش به سزایی در ایجاد رسوب، انتشار گرد و غبار، از بین رفتن پوشش گیاهی، آلودگی سفره‌های زیرزمینی و ایجاد سیلاب در استان دارند ولی با توجه به نیازهای جامعه و نقشی که معادن در توسعه اقتصادی دارند نمی‌توان صدور مجوز معادن را به کل تعطیل کرد.
دو درصد از مساحت استان معادن فعال است
وی با اشاره به اقدامات منابع طبیعی برای کاهش اثرات سوء بهره برداری از معادن می‌گوید: تفاهم نامه منعقد شده بین وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان منابع طبیعی نقش به سزایی در تعدیل سازی اثرات سوء فعالیت معادن در استان‌ها داشته است.
ابراهیمی ادامه می‌دهد: در حال حاضر ۹ درصد از مساحت کل البرز را معادن دارای پروانه بهره برداری تشکیل داده است ولی این تفاهم‌نامه باعث شده تنها از دو درصد این مساحت بهره برداری صورت بگیرد.
این مسئول با اشاره به کشش محدود البرز برای صدور مجوز بهره برداری از معادن توضیح می‌دهد: از زمان استان شدن البرز تا کنون تنها ۵۰ هکتار مجوز بهره برداری معدن از سوی منابع طبیعی استان تایید شده و صراحتا باید گفت کشش استان بیش از این نبوده است.
معاون حفاظت و امور اراضی منابع طبیعی و آبخیزداری البرز ادامه می‌دهد: هر چند در برخی مواقع اختلاف نظرهایی بین منابع طبیعی و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در خصوصی چگونگی بهره برداری از معادن وجود دار ولی با تعامل و مذاکره اغلب وحدت رویه ای اتخاذ می‌شود.
وی با تاکید بر تاکید بر ضرورت اصلاح قانون معادن توضیح می‌دهد: امروزه برخی از کشورها که مساحتی کمتر از کشور ما دارند به واسطه قوانین روشن و محکمی که دارند، با مشکلات زیست محیطی کمتری که حاصل از فعالیت معادن است ، دست و پنجه نرم می‌کنند؛ این کشورها در زمینه مقابله با اثرات سوء فعالیت معادن حداقل ۴۰ سال از ما جلوتر هستند این امر نشان می‌دهد مسئولان باید تا دیر نشده نسبت به اصلاح قانون معادن اقدام کنند و با همدلی و تعامل در کنار تلاش برای رونق اقتصادی ، زمینه حفظ محیط زیست را نیز فراهم کنند.
تلنگر
روزی که همه چیز داریم و هیچ چیز نداریم !
دست درازی انسان به طبیعت به یک یا دو دهه اخیر محدود نمی‌شود بلکه میلیون‌ها سال است انسان‌ها برای بهبود شرایط زندگی خود منابع طبیعی و محیط زیست را تخریب و به نابودی نزدیک می‌کنند.
قطع درختان جنگل، چرای بی رویه دام، ساخت و ساز در عرصه‌های طبیعی، احداث معادن ، جاده سازی و بهره برداری بی رویه از منابع آبی تنها ذره ای از بلاهای بزرگی است که انسان بر سر طبیعت مظلوم آورده و کوتاه هم نمی‌آید.
درست است اگر بخشی از این تغییرات حاصل نمی‌شد جوامع امروزی رنگ رشد و توسعه را به خود نمی‌دید ولی از این واقعیت هم نمی‌توان فرار کرد که این پیشرفت‌ها در نهایت برای بشر گران تمام می‌شود.
باید قبول کنیم اگر با همین فرمان پیش برویم، حتی اگر روزی برسد که مردم تمام دنیا دراوج رفاه اقتصادی باشند و بدون دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی روزگار بگذارنند، دیگر زمینی باقی نمانده که بخواهند بر روی آن زندگی کنند تا آن روز حتما به خاطر زیاده خواهی انسان‌ها تمام رودخانه‌ها و جنگل‌ها نابود شده، آلودگی تمام زمین را برداشته، نسل حیوانات منقرض شده و از آسمان چیزی جز تیرگی باقی نمانده است.
بدون شک آن روز حاضریم هرچه داریم و نداریم بدهیم تا یک روز دیگر در هوای پاک نفس بکشیم، به صدای گذر آب از دل رودخانه گوش دهیم و از دیدن پروانه‌های رنگارنگی که بی خیال روی گل‌ها جا خوش کرده اند، لذت ببریم.
بله اگر مراقب مادرمان زمین نباشیم، خیلی زود می‌رسد آن روزی که همه چیز داریم و هیچ چیز نداریم…
گزارش از المیرا اگیر (دادمهر) خبرنگار ایسنا منطقه البرز
