به مناسبت روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی؛ ترویج کرامت انسانی با صیانت از حقوق بشر اسلامی
روتیتر:حقوق بشر اسلامی بر شرافت و کرامت ذاتی انسان تکیه دارد و به برخی حقوق مسلم انسان ها توجه ویژه ای می کند که باید آنها را به رسمیت شناخت و در مقام اعمال و اجرای آنها برآمد. اهمیت این مقوله، فعالان این حوزه را بر آن داشت تا دولت ها و حکومت ها را در جهت برخورداری همگان از حقوق مساوی و حمایت یکسانِ قانون از تمامی افراد تشویق کنند و گفتمان صلح را در جامعه بین المللی نهادینه سازند.
به گزارش روتیتر: ضرورت توجه به حقوق بشر و سازو کارهای مربوط به آن دغدغه ای جهانی به شمار می رود، موضوعی که حمایت کشورها و حتی نهادهای غیردولتی را می طلبد. زیرا همگان باید پاسخگوی نیازهای طبیعی انسان ها باشند که تمام پیامبران و پیروان ادیان توحیدی و مدافعان بشریت به دنبال آن هستند.
حقوق بشر و کرامت انسانی در دین اسلام دارای مبانی فکری و اصول قابل ملاحظه ای است و آثار و برکات بسیاری را برای جامعه انسانی به همراه دارد. به همین منظور دانشمندان اسلامی به تبیین گفتمان حقوق بشر با توجه به دیدگاه های اسلام پرداختند که حاصل آن تصویب اعلامیه حقوق بشر اسلامی در ۱۴ مرداد ۱۳۶۹ خورشیدی در قاهره پایتخت مصر، است.
این اعلامیه مهم ترین سند مصوب سازمان کنفرانس اسلامی در حوزه حقوق بشر در اسلام محسوب می شود و به اعلامیه جهانی قاهره مشهور است.
اعلامیه جهانی قاهره، آزادی سیاسی، اجتماعی و بسیاری از آزادی های دیگر را از حقوق انسان ها برمی شمرد و دولت و اجتماع را در فراهم کردن محیط زندگی برای برخورداری از این حقوق مسوول می داند که بر شرافت و کرامت ذاتی انسان تکیه می کند.
این اعلامیه با تاکید بر حقوق و آزادی های اساسی انسان و مواردی همچون ممنوعیت استعمارگری و حق مبارزه با آن، حق رویارویی با تجاوز به زندگی انسان، حق زندگی در محیط پاک و دور از فساد اخلاقی، داشتن امنیت دینی و حفظ حرمت انسان حتی پس از مرگ او را شامل می شود.
روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی از ۱۳۸۸ خورشیدی در تقویم ملی کشور ثبت شد تا همگان به این مهم توجه کنند که تمامی انسان ها در برابر پروردگار یکتا برابر و یکسان هستند و کرامت و عزت آنها باید حفظ شود.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت ۱۴مرداد روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی به گفت وگو با «کامبیز نوروزی» حقوقدان و مدرس دانشگاه پرداخته است.
** معنا گرفتن حقوق بشر بر پایه کرامت انسانی
کامبیز نوروزی با بیان این مطلب که حقوق بشر بر پایه کرامت انسانی معنا می گیرد، گفت: حقوق بشر مجموعه ای از ارزش ها به شمار می رود که لازمه آن حفظ شان و کرامت انسانی است و این کرامت از حق انتخاب انسان ها ناشی می شود. فردی که استعداد تعیین سرنوشت خود را ذاتا دارد، دارای کرامت است. در یک تعریف اولیه از حقوق بشر باید گفت که این مفهوم اشاره به حقوقی دارد که فرد به دلیل انسان بودنش از آن برخوردار است و تفاوت ها در اختصاص یافتن این حقوق دخیل نیست. حقوق بشر، به عنوان یک ایده جهان شمول تمام تمدن ها و فرهنگ ها را دربر می گیرد و منحصر به فرهنگ خاصی نیست و نباید تعبیری از آن ارایه شود که این مفهوم را منحصر به یک نگرش خاص کند.
** برخورداری از حقوق اولیه؛ حق طبیعی همه انسان ها
این حقوقدان برخورداری از حقوق ابتدایی را حق تمامی انسان ها دانست و اظهار داشت: در اعلامیه حقوق بشر یکسری از حقوق اولیه مانند حیات، آزادی بیان، برخورداری از زندگی مناسب و… برای تمامی انسان ها وجود دارد. کشورها می توانند با توجه به مبنای سنت و فرهنگ خویش به تصویب قوانین دست بزنند و این حقوق را با معیار کشور خود تطبیق دهند. کشورهای اسلامی با تصویب قانونی مانند حقوق بشر اسلامی و ایجاد نهادهایی در این راستا می توانند در عرصه بین المللی از خود دفاع کنند تا به جامعه جهانی برای دستیابی به آرمان های حقوق بشر کمک کنند.
وضعیت حقوق بشر در جهان کنونی باید در مرحله نخست با آنچه که در گذشته بوده سنجیده و در دوره بعد از دریچه روند تاریخی مثبت قلمداد شود. ارزش گذاشتن به فرد در اجتماع مستلزم پاسخ گویی مناسب به نیازهای اوست. منابع عمومی و میزان آمادگی جامعه برای توجه به این گونه مسایل نحوه پاسخ گویی به این نیاز را مشخص می‌‌سازد. اما کرامت انسانی حکم می‌‌کند که جامعه تضمین کند افرادی که از دستیابی به خدمات اجتماعی-اقتصادی محروم هستند، به نحوه مقتضی به این امکانات دسترسی داشته باشند.
** حقوق بشر؛ محور توسعه
نوروزی با بیان اینکه هر فردی می تواند هر دینی داشته باشد اما هیچ انسانی توهین به کرامت ذاتی و نادیده گرفتن حقوق طبیعی خود را نمی تواند قبول کند، توضیح داد: باید در تدوین الگوی اسلامی – ایرانی به این نکته مهم توجه داشت که انسان نقش محوری و اساسی دارد و حقوق بشر هم محور توسعه و هدف آن است. بنابراین از نگاه مسلمانان باید این موضوع را تبیین کرد که هدف توسعه و دورنمای الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت و احیای کرامت انسانی است.
** وضعیت حقوق بشر در جهان
وی با اشاره به وضعیت حقوق بشر در جهان، بیان داشت: تقریبا می شود گفت جامعه جهانی از لحاظ حقوق بشر در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. سیاسی عمل کردن برخی دولت ها، جنگ و فعالیت تروریستی و … از موانع تحقق حقوق بشر در جهان کنونی محسوب می شود. گفت وگو میان دولت ها یکی از راه های دستیابی به آرمان های حقوق بشر به شمار می رود که نیازمند عزم جدی و جهانی است.
** نهادهای متولی در زمینه حفظ حقوق بشر
نوروزی با اشاره به عملکرد نهادهای متولی ویژه ای که در سطح جهان در راستای تحقق حقوق بشر وجود دارد، گفت: این نهادها در حوزه حفظ حقوق بشر باید در چارچوب مشخصی اقدام کنند. تمام کشورها باید سهمی در برابر این نهادها داشته باشند. این مرجع باید به بررسی جوامع و چگونگی تعامل آنها بپردازد و برای کاهش موارد نقض حقوق بشر در هر کشوری که هست چاره اندیشی کند. احترام به کرامت انسانی مستلزم آن است که جامعه منابع خود را اولویت بندی کرده و به نیازهای گروه هایی که احتیاج بیشتری دارند و قدرت برخورداری از منابع اجتماعی- اقتصادی را در اختیار ندارند، رسیدگی بیشتری داشته باشند.
** جایگاه کرامت انسانی در قانون اساسی جمهوری اسلامی
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه کرامت انسانی در قانون اساسی جمهوری اسلامی جایگاه و تجلی خوبی دارد، بیان داشت: بحث کرامت انسانی در قانون اساسی جمهوری اسلامی تجلی و جایگاه ویژه ای دارد و مواردی که در آن گنجانده شده است که با عمل کردن به آنها می توان از برخی تبعیض ها جلوگیری کرد. گاهی اوقات می توان ظرفیت سازی های جدیدی برای قانون اساسی ایجاد کرد، یعنی عبارت ها و کلماتی را در آن به کار برد که به آن امکان انطباق با شرایط و اوضاع گوناگون را بدهد. لذا قانون اساسی می تواند قابلیت تفاسیر گوناگونی را داشته باشد. البته هر قانون اساسی دارای ایرادهایی است و قانون اساسی کشور ما هم به طور قطع بدون اشکال نیست و ممکن است با اصولی نیز انطباق، همراهی و همخوانی نداشته باشند که این مساله در قوانین تمام دنیا به وضوح دیده می شود
