به مناسبت ۱۴ ژوئن روز جهانی اهدا کنندگان خون: اشتراک زندگی با اهدای خون سالم
روتیتر: تهران- ۱۴ ژوئن روز جهانی اهداکنندگان خون است؛ اهدای خون یکی از شاخصه های مهم پیوند با همنوع، احساس مسوولیت، نجات زندگی و کسب رضایت پروردگار به شمار می رود که این امر با آگاه سازی، انتخاب صحیح اهدا کننده بر پایه نیاز حیاتی جامعه شکل می گیرد و سبب ترویج فرهنگ اهدای خون می شود.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی روتیتر، بشر همواره در طول تاریخ در معرض آسیب های جدی ناشی از بروز بیماری های گوناگون، بلایای طبیعی و حوادث بوده است. با پیشرفت علم و فناوری اگر چه از اثرها و پیامدهای این مسائل کم شده اما نیاز به خون سالم همچنان اولویت خود را حفظ کرده و هنوز هیچ جایگزین مناسبی برای خون انسان کشف نشده است. میلیون ها تن در سراسر جهان جان خود را وامدار انسان هایی می دانند که هرگز آنها را ندیده اند. افرادی که بدون هیچ گونه انتظار پاداشی خون خویش را اهدا می کنند. با این حال در بسیاری از کشورها به علت کمبود خون و محصولات آن انسان هایی از دنیا می روند، از جمله مرگ ناشی ازخونریزی، کودکان ناشی از سوء تغذیه شدید و کم خونی، قربانیان حوادث و …. در اینجا نقش والای اهداکنندگان خون در تامین خون مورد نیاز بیماران و نیازمندان در جامعه مشخص می شود.
طرح تجلیل از اهدا کنندگان خون، در سال ۲۰۰۴ میلادی با پشتیبانی برخی از سازمان های جهانی مانند سازمان بهداشت جهانی، فدراسیون بین المللی جمعیت های صلیب سرخ وهلال احمر، انجمن بین المللی انتقال خون و فدراسیون بین‌المللی سازمان‌های اهدای خون شکل گرفت و با تصویب آن روزی را در تقویم به نام «روز جهانی اهدا کنندگان خون» نامگذاری کردند.
هر سال در ۱۴ ژوئن برابر با ۲۵ خرداد مراسمی ویژه با حضور نمایندگان کشورها و اهداکنندگان برگزیده به میزبانی یکی از کشورها برگزار و شعاری نیز برای این روز انتخاب می شود.
«با اهدای خون زندگی را به اشتراک بگذاریم» شعار روز جهانی اهداکنندگان خون در سال ۲۰۱۶ میلادی به شمار می رود که این شعار به نقش و مشارکت جوانان، توجه به افزایش شرکت بانوان در اهدای خون و نقش حمایتی دستگاه ها و وزارتخانه های مرتبط با انتقال خون می پردازد که از طرف سازمان بهداشت جهانی مورد توجه قرار گرفته است.
«نیما هامون» معاون اهدا و نوآوری سازمان انتقال خون و رییس ستاد اجرایی روز جهانی اهدای خون، به مناسبت این روز در گفت و گو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا، با اشاره به تاریخچه نامگذاری ۱۴ ژوئن گفت: سازمان بهداشت جهانی هفت موضوع در ارتباط با سلامت انسانها را در تقویم جهانی نامگذاری کرده است. در سال ۲۰۰۴ میلادی کشورهای عضو سازمان ملل متحد و برپایه تصمیم سازمان بهداشت جهانی، اختصاص روزی به نام روز جهانی اهدای خون در نظر گرفته شد که نقش اهداکنندگان خون و نظام سلامت کشورها و تاثیری که بر نجات سلامت انسانها دارد، برجسته شد و در تقویم جهانی به ثبت رسید. این روز برابر با به دنیا آمدن دانشمندی به نام «کارلنداشنایدر» بود که گروه های خونی A,B,O را کشف کرد که هر سال این روز با مراسم هایی خاص در کشورهای مختلف برگزار می شود.
وی با اشاره به این موضوع که مرکزهای اهدای خون در گذشته در ایران چگونه فعالیت می کردند، بیان داشت: بر پایه شواهد موجود سابقه نخستین تزریق خون در کشور به سال‌های ابتدایی دهه ۲۰ هجری خورشیدی باز می‌گردد. تزریق نخست خون به صورت پراکنده در مراکز درمانی و تعداد محدودی بیمارستان ها انجام می شده که این جمع آوری خون اهدایی پاسخگوی نیازمندان و بیماران نبود، در نتیجه با شناخته شدن ارزش حیاتی خون تنها راه چاره پرداخت مبالغی در برابر دریافت خون بود که بیشتر این افراد اهدا کننده از قشر فقیر یا معتادانی بودند که نیاز مالی داشتند و کمترین کنترلی از نظر بررسی سلامت و کیفیت خون‌ها وجود نداشت. این موضوع تاثیر مستقیمی بر سلامت خون و در نهایت سلامت فردگیرنده داشت.
با توجه به مشکلات و عوارض ناشی از تعدد متولیان امر انتقال خون طرح اولیه تاسیس یک سازمان مستقل برای ساماندهی سیستم تامین خون و فرآورده‌های خونی مطرح شد و در نهایت به تشکیل سازمان ملی انتقال خون ایران با بنیانگذاری پروفسور علاء در نهم مرداد ۱۳۵۳ خورشیدی منجر شد.
معاون اهدا ونوآوری سازمان انتقال خون، درباره اینکه چه افرادی می توانند خون اهدا کنند و چه هدفی دارند، یادآور شد: اهدای خون به صورت داوطلبانه انجام می‌شود. اهدای خون داوطلبانه به این معنی است که افراد فقط با نیت انجام دادن یک کار خوب و انسان دوستانه به مراکز اهدای خون مراجعه می‌کنند. هر فردی که ۱۸ سال تمام داشته باشد می تواند به این واحدها مراجعه کند و در این امر شرکت کند. افرادی که فقط برای کمک به همنوع خود، خون اهدا می‌کنند در بخش مشاوره پزشکی به سوال های پزشک مربوطه پاسخ می‌دهند و نتیجه این رفتار باعث می شود ارتقای ضریب سلامت خون اهدایی بالا رود. این موضوع بسیارمهمی است اگر به فرد مراجعه کننده اهدا توصیه نشود می تواند به عنوان همیار برای کمک آنجا باشد و در ترویج فرهنگ اهدای خون در کنار این مرکز همکاری کند. بحث دیگری که می تواند در گفت و گوی قبل از اهدای خون مراجعه کننده وجود داشته باشد، مبحث خود حذفی فرد که فرایندی تعریف شده است که مراجعه کننده می تواند به صورت محرمانه به پزشک بگوید که خون اهدا شده را به دلایلی مصرف نکنند که به این عمل خودحذفی اهداکننده می گویند.
وی در ادامه بیان داشت: خون های گرفته شده در سازمان انتقال خون بایستی در آزمایشگاه های تخصصی مورد آزمایش های لازم قرار بگیرند و در سه مرحله از سلامت خون مطمئن شد که این رسالتی مهم برای سازمان انتقال خون است که باید به آن جامه عمل بپوشاند. در زمینه معافیت اهدای خون نخستین بحث؛ نوع دارو و وضیعت سلامت جسمانی فرد است که از یک تا چند روز از این معافیت برخوردار هستند و بعد از آن می توانند به اهدای خون بپردازند. معافیت نوع دوم مراجعه کننده به صورت دائم از این امر معاف شوند که این در مرحله مصاحبه پزشکی معلوم می شود که مطلب را درمیان بگذارد از اهدای خون انصراف دهد. بر همین پایه جدای از فرآیندهای فنی، مراکز انتقال خون دنیا در حوزه جذب و آموزش اهداکنندگان خون سرمایه‌گذاری ویژه‌ای انجام می‌دهند. بتدریج و همزمان با پیشرفت‌های چشمگیر علم پزشکی در زمینه طب انتقال خون، به کارگیری فناوری روز دنیا در تمامی مراحل تامین فرآورده‌های خونی از جمله جذب و انتخاب اهداکنندگان، انجام آزمایش‌های بررسی ویروسی روی تک‌تک خون‌های اهدایی، تهیه و نگهداری فرآوردهای خونی و در نهایت ارسال فرآورده به بانک خون‌های بیمارستانی، کارنامه درخشانی را برای انتقال خون ایران رقم زده است.
پیاده‌سازی سیاست‌های سازمان جهانی بهداشت، از جمله حذف سیستم جایگزینی خون و جمع‌آوری خون از اهداکنندگان داوطلب، آزمایش‌های غربالگری خون، اهدای مستمر، سیستم خودحذفی محرمانه و … موقعیت ممتازی را برای این سازمان در میان کشورهای منطقه فراهم کرده است.
رییس ستاد اجرایی روز جهانی اهدای خون، درباره اهداکنندگان ثابتی که در این سازمان وجود دارد اظهار داشت: یکی از شاخص‌های ارزیابی کیفی انتقال خون‌ها در دنیا اهدای مستمر خون است. اهداکننده مستمر به فردی می‌گویند که در سال حداقل دو بار خون اهدا کرده باشد. بهترین نوع اهدای خون اهدای مستمر است به دلیل اینکه مراجعه کننده برای سلامت بدن رعایت تغذیه سالم را در دستور غذایی خود قرار می دهد، از رفتارهای پرخطرجلوگیری می کند. به سلامت روان خود اهمیت ویژه ای می دهد و وقتی این فرد به صورت مستمر وارد سیستم اهدای خون شد به عنوان یک ذخیره خونی قابل اتکا برای بیماران نیازمند و هرلحظه که سازمان انتقال خون نیازمند باشد در صف نخست اهدا قرار می گیرند. در حال حاضر در حدود ۵۳ درصد اهدا کنندگان مستمر هستند که سالی دوبار اهدای خون را انجام می دهند که باید برپایه برنامه های سیاستگزاری های کلان سازمان انتقال خون این هدف گذاری به ۹۰ درصد برسد و با دانشی که در زمینه اهدای خون در کشور وجود دارد این سازمان در نقطه ای مطلوب قرار داشته و با توجه به این امر نیازهای بیماران تامین می شود. سازمان بهداشت جهانی دستیابی به دستاوردهای اهدای خون مستمر را در سال ۲۰۲۰ میلادی تخمین زده است با توجه به اینکه ایران در سال ۱۳۸۶ خورشیدی به این مهم دست یافته است.
وی به برنامه های سازمان اهدای خون برای تشویق و ترغیب مردم برای این امر اشاره کرد و تصریح کرد: محور اصلی اهدای خون یک حرکت انسان دوستانه است که در دنیا هم اطلاعات نشان می دهد بهترین و موثرترین انگیزه برای اهدای خون و تداوم آن انگیزه های انسانی است. سازمان انتقال خون با توجه به جایگاهی که دارد سعی می کند با ترویج اثرات اهدای خون بر نظام سلامت کشور به پرورش سرمایه های انسانی در این زمینه بپردازد.
نیما هامون در پایان با اشاره به اینکه شعار امسال سازمان بهداشت جهانی «با اهدا خون زندگی را به اشتراک بگذاریم»است، گفت: مشارکت جوانان، نقش حمایتی دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های مرتبط با انتقال خون و همچنین توجه به افزایش مشارکت بانوان در اهدای خون از مواردی به شمار می رود که از طرف سازمان بهداشت جهانی مورد توجه قرار گرفته است. افزایش مشارکت بانوان در اهدای خون به دلیل اینکه هم در امر اهدای خون مشارکت دارند و هم اینکه پرورش‌دهنده اهداکنندگان خون هستند و این فرهنگ را از نسلی به نسل بعد انتقال می‌دهند از اهمیت خاصی برخوردار است و در این باره بانوان برای اهدای خون باید نگاه ویژه‌ای داشته باشند.
