هنر انقلاب در بیان رهبرانقلاب-۱؛

هنر انقلاب، هنر تبلیغ و تبیین حقیقت است

روتیتر: «هنر انقلاب» نامی است که مقام معظم رهبری به مناسیت پاسداشت سالروز شهادت سیدمرتضی آوینی برای روز ۲۱ فروردین برگزیدند؛ شاخصه‌های این «هنر» چیست؟

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی روتیتر، سخن از هنر انقلاب اسلامی و روز هنر انقلاب اسلامی است؛ روزی که به نام سید شهیدان اهل قلم، شهید سیدمرتضی آوینی رحمت الله علیه مزیّن است؛ کسی که خود هنرمندی انقلابی و در قله عرصه هنر انقلاب قرار دارد.

درباره هنر انقلابی و اصیل، جماران در سی‌ام شهریور ماه ۱۳۶۷، شاهد نگارش جملاتی منحصر بفرد از سوی امام خمینی(ره) بود که در آستانه هفته دفاع مقدس نگاشته شد و نشان دهنده آن است که خمینی کبیر، شهدای گرانقدر انقلاب را شریف‌ترین و حقیقی‌ترین هنرمندان انقلابی می‌دانند؛ جملاتی که هنوز هم احیاکننده و تحسین‌برانگیز است: «هنری زیبا و پاک است که کوبنده سرمایه‌داری مدرن و کمونیسم خون‌آشام و نابود کننده اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرومایگی، اسلام مرفهین بی‌درد، و در یک کلمه «اسلام امریکایی» باشد… هنر در مدرسه عشق، نشان دهنده نقاط کور و مبهم معضلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی است… هنر در جایگاه واقعی خود تصویر زالوصفتانی است که از مکیدن خون فرهنگ اصیل اسلامی، فرهنگ عدالت و صفا، لذت می‌‌برند. تنها به هنری باید پرداخت که راه ستیز با جهانخواران شرق و غرب، و در رأس آنان امریکا و شوروی را بیاموزد. هنرمندان ما تنها زمانی می‌توانند بی‌دغدغه، کوله بار مسئولیت و امانتشان را زمین بگذارند که مطمئن باشند مردمشان بدون اتکا به غیر، تنها و تنها در چهارچوب مکتبشان، به حیات جاویدان رسیده‌اند. و هنرمندان ما در جبهه‌‌های دفاع مقدسمان اینگونه بودند، تا به ملأ اعلا شتافتند …»

این جملات، تنها گوشه‌ای از آن پیام بی‌نظیر و کوبنده است که هر انسانی را به تأمل و تفکر وا می دارد؛ تفکر درباره هنر زیبا و پاک، هنر واقعی، هنرمند دغدغه مند و البته حیات جاویدان.

در حقیقت باید اعتراف کرد که جان پیام امام خمینی(ره)، ضرورت همراهی و همنوایی هنر و هنرمند با انقلاب و انقلابیون راستین است و تنها آنگاه است که هنر می‌تواند بیشترین اثر مثبت خود را آشکار کند.

و اما آن چه در حوزه هنر انقلاب اسلامی و در کنار بیان مثال‌زدنی حضرت روح الله، هدایتگرانه و راهگشاست، مرور بیانات و رهنمودهای ارزشمند و راهبردی رهبر انقلاب اسلامی (مُدّ ظلّه) به عنوان نامگذارنده این روز مهم است که در جمع‌های مختلف مردمی و به ویژه در جمع اهالی فرهنگ و هنر ایراد شده تا بر اساس آن ها بتوان، شاخص‌های هنر انقلاب و هنرمند انقلابی را احصا کرد.

در عین حال اگر بخواهیم به طور خلاصه در باب اهمیت هنر به عنوان یک موهبت الهی سخن برانیم، این بخش از سخنان معظم له، بیان کننده همه چیز است: «امام سجاد علیه السلام می‌فرماید: جان و وجود انسانی تو، ارزشمندترین چیزهاست. هیچ چیزی جز بهشت موعود خدا نمی تواند بهای این جان، قرار بگیرد. هنر، بخشی از آن فاخرترین و ارزشمندترین قسمت‌های جان انسانی است.» (اول مرداد ۱۳۸۰)

پس ناگفته پیداست که هنرمند با پاسداشت هنر خویش، هم می‌تواند بخشی از وجود ارزشمند انسانی خود را بارور کند و هم با تجلی نور آن، دیگران را از این شعله پرُ فروغ بهره‌مند سازد.

رهبر انقلاب همچنین در بیست و هشتمین روز از اردیبهشت ماه ۱۳۸۳ و در جمع اهالی رسانه می فرمایند: «و اما هنر که من راجع به هنر هر چه بگویم، کم گفته‌ام. من بارها گفته‌ام که باید به هنر اهمیت داد و آن را روز به روز اعتلا بخشید و باید شکل فاخر هنر را انتخاب کرد. بدون هنر، حرف عادی جای خودش را حتی در ذهن کسی پیدا نمی‌کند. چه برسد به اینکه جذابیت داشته باشد و جاگیر و ماندگار شود. هنر، جزو برجسته‌ترین مخلوقات الهی و جزو ارزشمندترین صُنع پروردگار است که باید آن را ارج گذاشت.»

پس این هنر است که می تواند کلام و گفتار و اندیشه را ماندگار و در ذهن ها حکّ کند. و اما مرور اجمالی بیانات حکیمانه رهبر انقلاب، هشت سرفصل را برای رسالت هنر انقلابی و هنرمند انقلابی آشکار می‌کند که توجه به آن و «اقدام و عمل» بر اساس آن، وظیفه همه دغدغه‌مندان عرصه هنر انقلاب اسلامی است تا بر اساس آن بتوانیم تجلی حداکثری هنر انقلاب اسلامی را شاهد باشیم:

یک. استفاده از هنر برای تبلیغ و تبیین حقیقت

مقام معظم رهبری در چهاردهمین روز از شهریور ۱۳۸۸ و در جمع تعدادی از شعرا می فرمایند: «مهم‌ترین وظیفه [انسانِ هنری و فرهنگی] تبلیغ و تبیین است؛ الّذینَ یُبلّغونَ رِسالاتِ اللَّهِ و یَخشَونَه و لا یَخشَونَ اَحَدا اِلّا اللَّه… (همان کسانی که پیام های الهی را ابلاغ می‌کنند و از او خشیت دارند و از هیچ کس جز خدا خشیت ندارند…) (سوره مبارکه احزاب/ آیه شریفه ۳۹). این، یک معیار است؛ حقیقتی را که درک می‌کنید، آن را تبیین کنید. کسی انتظار ندارد برخلاف آنچه که می‌فهمید حرف بزنید. نه، آنچه را که می‌فهمید، بگویید. البته برای اینکه آنچه می‌فهمید درست و صواب باشد، باید تلاش و مجاهدت کنید؛ چون در حوادثِ فتنه‌‌‌‌‌‌‌گون، شناخت عرصه دشوار است، شناخت اطراف قصه دشوار است، شناخت مهاجم و مدافع دشوار است، شناخت ظالم و مظلوم دشوار است، شناخت دشمن و دوست دشوار است. اگر بنا باشد یک شاعر هم مثل دیگران گول بخورد، فریب بخورد و بی‌بصیرتی به سراغش بیاید، این خیلی دون شأن یک انسان هنری و یک انسان فرهنگی است. پس باید حقیقت را فهمید؛ بعد هم باید همان حقیقت را تبلیغ کرد. نمی‌شود با شیوه‌های سیاسی – شیوه‌‌‌‌‌‌‌‌های سیاستگران و سیاستمداران – در عالم فرهنگ حرکت کرد، این خلاف شأن فرهنگ است. در عالم فرهنگ بایستی گره‌‌‌‌‌‌‌گشایی کرد؛ بایستی حقیقت را باز کرد، بایستی گره‌‌‌‌‌‌‌‌های ذهنی را باز کرد و این تبیین لازم دارد؛ یعنی همان کار انبیاء.»

دو. بیان اندیشه انقلابی در برابر فکر اهریمنی

در این باره به دو بخش از بیانات رهبر انقلاب شاره می‌کنیم: «در این مجموعه و در این حرکت عظیم، این فکر پاک و مقدسی که در دنیا به وجود آمده است- فکر انقلابی‌ و توحیدی و الهی- در صف ‌آرایی با فکر شیطانی و اهریمنی قرار گرفته است. ما که اهل هنریم‌- شما را می‌گویم و از زبان شما حرف می‌زنم- باید این مایه‌ هنر را به کار ببریم و غلیظ کنیم و شاعر و نویسنده و هرگونه هنرمند دیگری، در خدمت این تفکر مقدس قرار بگیرند و از هنر و مایه‌ هنر و ابزار هنر، حداکثر استفاده را بکنند.» (۲۱ آبان ماه ۱۳۶۸)

ایشان در جایی دیگر تأکید می‌کنند: «من می‌گویم: اگر می‌خواهید هنر این کشور، رشد و اعتلا پیدا کند، به هنرمند جوان مؤمن تکیه کنید. او می‌تواند از اسلام و از انقلاب و از این کشور دفاع کند. » (۲۱ مرداد ماه ۱۳۷۱)

سه. روایت پیروزی‌ها و حماسه‌های ملت ایران به ویژه رشادت‌های دوران دفاع مقدس

ششم مهر ماه ۱۳۷۹ است که رهبر انقلاب در دیدار جمعی از مسئولان و فعالان فرهنگی دفاع مقدس می‌فرمایند: «ما در این ماجرای هشت ساله، یک پیروزی مطلق به دست آوردیم. ما که جنگ را شروع نکرده بودیم که بگوییم فلان جا را می‌خواستیم بگیریم، نتوانستیم، پس ناکام شدیم؛ قضیه این نبود. قضیه این بود که دشمنی به ما حمله کرده بود و می‌خواست بخشی از خاک ما را بگیرد؛ همه دنیا هم به او کمک کردند؛ ما هم مردانه ایستادیم؛ ناکام شد و بینی‌اش به خاک مالیده شد و برگشت. پیروزی از این بالاتر؟ این پیروزی را با همین ابعاد، با همه خصوصیاتی که در آن وجود دارد، با همه آن هزاران هزار ماجرایی که آن را به وجود آورده است، ما باید روایت کنیم. این کارِ هنرمندان عزیز ماست؛ کار نویسندگان است؛ کار سینماگران است؛ کار شاعران است؛ کار نقّاشان است؛ کار اصحاب فرهنگ و هنر است.»

ادامه دارد …

حسن شیخ‌ حائری