هیرمند و هامون در حال احتضار/ مسئولان چاره اندیشی کنند

روتیتر: احیای تالاب هامون و معیشت مردمان حاشیه آن در حالی یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های مسئولان کشور و استان اعلام می شود که طبق اقدامات آن سوی مرز احتمالا خشک شدن هیرمند و هامون نزدیک است.

به گزارش روتیتر: رودخانه هیرمند، یک رودخانه فرامرزی است که یک هزار و ۱۰۰ کیلومتر طول آن است و از کوه‌های بابا در افغانستان سرچشمه می‌گیرد و به دریاچه هامون که دریاچه‌ای مشترک میان افغانستان و ایران است، می‌ریزد و به طور متوسط سالیانه آوردی معادل ۹۳ هزار میلیون مترمکعب دارد.

در افغانستان سد «کجکی» با ظرفیت آبگیری ۲۸۰۰ میلیون مترمکعب بر روی رودخانه هیرمند احداث شده است و بر روی یکی دیگر از شاخه‌های آن نیز ۶۶ سال قبل سد «دهله» در محلی به نام «ارغند آب» با ظرفیت ۲۸۸ میلیون مترمکعب آبگیری ساخته شده است که هم اینک حجم مفید آن ۱۶۰ میلیون مترمکعب است.

مجموع کل کشت محصولات آبی در افغانستان طی سالیان اخیر حدود ۶۲ درصد افزایش یافته، به طوری که مقدار آن از رقم ۱۰۳ هزار هکتار در سال ۱۹۹۰ به حدود ۱۳۲ هزار هکتار در سال ۲۰۰۱ و سپس در سال ۲۰۱۱ به حدود ۱۶۷ هزار هکتار رسیده است.

این در حالی است که هم اینک مراحل ساخت سد خاکی دیگری با نام بند «کمالخان» در فاصله‌ی ۸۵ کیلومتری مرز ایران رو به اتمام است و به زودی این بند خاکی با ظرفیت ذخیره ۵۲ میلیون مترمکعب نیز بر روی هیرمند ساخته می‌شود.

علاوه بر آن تعداد زیادی انهار فرعی و ایستگاه‌های پمپاژ بین راهی نیز کار برداشت از این رودخانه را از سد «کجکی» تا محل ورود آب به ایران یعنی «جریکه»، انجام می‌دهند که با فرض برداشت سالیانه ۵۰ میلیون مترمکعب، مجموع آب‌های مورد استفاده در افغانستان به طور تقریب ۳۱ هزار میلیون مترمکعب را شامل می‌شود و این بدان معنی است که مابقی این آب به دلیل عدم توانایی افغانستان در ذخیره سازی، به طور طبیعی در قالب سیلاب‌ها به سمت آبریزگاه طبیعی خود در ایران سرازیر می‌شود.

نکته مهم اینجاست که احداث بند کمالخان، از نظر ظرفیت شاید حائز اهمیت نباشد، اما در مواقع کم آبی و خشکسالی، جلوی رساندن آب حداقلی هیرمند به سمت ایران را خواهد گرفت که در این شرایط، حیات در سیستان را بیش از پیش به مخاطره خواهد انداخت.

از سوی دیگر سد «بخش آباد» در ۱۰۰ کیلومتری شهر «فراه» افغانستان نیز برای ذخیره سازی ۱۳۶۰ میلیون مترمکعب در دست ساخت است که این سد مانع جریان سیلاب‌ها به سوی دریاچه‌های «پوزک» و «سابوری» محوری ترین دریاچه‌های هامون خواهد بود که با اثرات کاهش آب هیرمند، در محاصره زیست محیطی سیستان نقش حیاتی خواهد داشت.

با این توصیف به نظر می‌رسد دولتمردان و مجموعه نظام جمهوری اسلامی برای سکنه نیم میلیونی منطقه سیستان ایران، باید تدبیری اساسی کنند.