ساز ناکوک زیرساخت‌ها با اقتصاد گردشگری/ صنعتی که چند متولی دارد
روتیتر: مازندران در حالی با شتاب به‌سوی جذب گردشگران پیش می‌رود که همه زیرساخت‌های آن در تعارض با رونق و توسعه صنعت سبز بوده و این مسئله، روند جایگزینی این صنعت ارزآور با اقتصاد نفتی را کند کرده است
به گزارش روتیتر : حتی تابلوهای مناطق مختلف مازندران نیز معرف صنعت پرطمطراق گردشگری آن نیست و زیرساخت‌هایش نظیر هتل، اقامتگاه، راه‌ها، امکانات و تجهیزات همخوانی مناسبی با اقتصاد گردشگری ندارد، اقتصادی که به اعتقاد کارشناسان می‌تواند جایگزین مناسبی برای نفت باشد.
شاید گردشگری در نگاه برخی افراد صرفاً این باشد که تعطیلات را با خانواده و یا دوستان در شهر یا کشور دیگری سر کنند درحالی‌که گردشگری، صنعتی پاک است و در صورت برنامه‌ریزی اصولی و راهبردی با چشم‌انداز بلندمدت و با مهیا ساختن زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مناسب می‌تواند درآمد سرشاری را نصیب کشور سازد.
همچنین در شرایط سخت اقتصادی، تقویت این صنعت پول‌ساز با توجه به جاذبه‌های کم‌نظیر گردشگری در کشور به‌ویژه در مازندران که گل سرسبد استان‌های گردشگر پذیر است، قطعاً تأثیر بسزایی در تولید ناخالص ملی داشته و با تحقق اقتصاد مقاومتی از اتکا به نفت می‌کاهد.
محمدرضا اورمزدی دکترای گردشگری و استاد دانشگاه دراین‌باره به خبرنگار مهر می‌گوید: بر اساس سند توسعه ملی، سند توسعه مازندران و همچنین در افق ۱۴۰۴، گردشگری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اولویت‌های توسعه و اقتصاد پایدار مازندران مطرح‌شده است.
وی با بیان اینکه درباره اقتصاد گردشگری در همایش‌ها و سمینارهای مختلف حرف‌های بسیاری زده می‌شود، افزود: واقعیت امر این است که مازندران در زمینه توسعه و اقتصاد پایدار گردشگری به جایگاه واقعی خویش نرسیده که این مهم دارای علل فراوانی است.
این کارشناس با بیان اینکه چند متولی بودن گردشگری یکی از علل توسعه‌نیافتگی صنعت گردشگری است، اضافه کرد: در گردشگری ۲۱ دستگاه اجرایی در قالب ستاد تسهیلات سفر متولی گردشگری بوده که نیاز است با هم‌افزایی این متولیان به سمت‌وسوی درآمدزایی و اقتصاد گردشگری کنند.
اورمزدی با برشمردن جاذبه‌های بی‌نظیر مازندران، خاطرنشان کرد: مازندران می‌تواند در شقوق مختلف گردشگری مانند گردشگری سلامت، طبیعت‌گردی، روستایی، صنایع‌دستی، غذا و … موفق عمل کند اگر زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آن مهیا شود.
مازندران می‌تواند در شقوق مختلف گردشگری مانند گردشگری سلامت، طبیعت گردی، روستایی، صنایع دستی، غذا و … موفق عمل کند اگر زیرساخت‌های سخت افزاری و نرم افزاری آن مهیا شود
این مشاور در امور گردشگری بیان داشت: یکی از علت‌های توسعه‌نیافتگی در مازندران را می‌توان در نداشتن زیرساخت سخت‌افزاری دانست زیرا باید بپذیریم که راه‌های مواصلاتی پایتخت به مازندران متعلق به ۸۰ سال قبل بوده و برای ظرفیت‌های آن زمان تعریف‌شده و در حال حاضر آنچه از این محورها نصیب گردشگران می‌شود، خستگی ناشی از ترافیک سنگین آن است.
وی کمبود فضاهای اقامتی مناسب مانند هتل‌ها و مراکز درمانی را از دیگر کمبودهای زیرساختی در مازندران دانست و اظهار داشت: در کنار این مسائل، مشکلات مهم دیگری چون مباحث زیست‌محیطی همانند انباشت زباله وجود دارد که بسیار زننده است.
اورمزدی با بیان اینکه توسعه گردشگری باید مبتنی بر آمایش سرزمین شکل بگیرد، ادامه داد: آمایش یعنی در نظر گرفتن زیرساخت‌های گردشگری به معنای آنکه اگر سازه گردشگری باید ساخته شود، در آن حتماً استانداردهای زیست‌محیطی رعایت شود.
این مدرس دانشگاه بر رعایت موضوعات نرم‌افزاری در صنعت گردشگری هم تأکید کرد و گفت: مردم مناطق گردشگری باید فرهنگ درست برخورد با گردشگران را بدانند و به زبان دوم مسلط باشند اما در مازندران چند درصد از مردم دارای این شاخصه‌ها هستند.
تابلوهای ضدگردشگری در مازندران
اورمزدی با بیان اینکه ما ادعای منطقه گردشگری را داریم اما پلیس و تاکسی توریسم نداریم، افزود: ما حتی «آدرسینگ» درست در مازندران نداریم و تابلوهای گردشگری ما به‌طور استاندارد جاذبه‌هایمان را معرفی نمی‌کنند.
وی با بیان اینکه غرب مازندران در حالی نگین گردشگری ایران محسوب می‌شود که هنوز یک کمربندی مناسب ندارد، تصریح کرد: ترافیک این محور به‌شدت آزاردهنده است.
این کارشناس یکی از مهم‌ترین علت‌های عقب‌ماندگی صنعت گردشگری در مازندران را نداشتن آمار دقیق از جاذبه‌های بی‌بدیل استان عنوان کرد و بیان داشت: بیش از ۸۰ نوع گردشگری را می‌توان در مازندران محقق کرد.
وی با اشاره به گردشگری سلامت و دریایی گفت: این دو حوزه به‌تنهایی می‌تواند، درآمد سرشاری را نصیب مازندران کند اما توجه به آن فقط در حد حرف باقی‌مانده است.
اورمزدی یادآور شد: تا مادامی‌که زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری گردشگری در مازندران رشد نکند، حرکت این استان در اقتصاد گردشگری لاک‌پشتی بوده و هرگز به حرکت خرگوشی نخواهد رسید.
وی با بیان اینکه اقتصاد گردشگری برای خود فرهنگ ایجاد می‌کند و ما باید فرهنگ مازندران را صادر کنیم، گفت: ما چقدر آمادگی برای صادر کردن فرهنگ مازندران داریم و به‌طورکلی به چه میزان روی جشنواره‌ها، صنایع‌دستی، غذاهای محلی و… کارکرده و آن‌ها را معرفی کرده‌ایم.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه گردشگران خارجی به بلندی کوه‌های البرز، به خاویار دریای خزر، به غذاها و صنایع‌دستی بومی و محلی ما توجه دارند، خاطرنشان کرد: اما مازندران در هیچ‌کدام از این بخش‌ها کار نکرده است.
وی با استناد به آمارهای جهانی گردشگری متذکر شد: گردش مالی هر گردشگر برابر با فروش ۳۰ بشکه نفت بوده و به ازای هر یک از گردشگران ۱۷ شغل ایجاد می‌شود و این در حالی است که کشور ما بر اساس رنکینگ جهانی دارای رتبه پنجم میراث طبیعی و رتبه دهم آثار تاریخی است و این آمار، نتیجه این است که اقتصاد نفتی ما را تنبل بار آورده است.
اورمزدی با اشاره به رشد صنعت و اقتصاد توریسم در کشورهایی چون اسپانیا، فرانسه، مالزی، ترکیه، امارات و… گفت: این در حالی است که ایران کشوری چهارفصل با جاذبه‌های بی‌نظیر بوده و در این میان مازندران سرشار از داشته‌های طبیعی است اما علناً هیچ بهره‌برداری از این داشته‌ها نکرده است.
وی چاره کار را در مدیریت یکپارچه سواحل، سیاست‌گذاری و بازاریابی اصولی، مهیاکردن زیرساخت‌ها و هم‌افزایی دستگاه‌های متولی دانست و بیان کرد: تا زمانی که دستگاه‌های متولی گردشگری در روزمرگی خفته باشد و استراتژی بلندمدتی برای این مهم تدوین نشود، مازندران به اقتصاد گردشگری آن‌طور که باید نمی‌رسد.
تهمینه اسدی دکترای گردشگری هم دراین‌باره به خبرنگار مهر گفت: گردشگری را برخی در زمره صنعت می‌دانند و برخی هم فعالیت و خدمات و این در حالی است که گردشگری سه شاخصه ارزآوری، درآمدزایی و اشتغال‌زایی را داراست و باید در لیست صنایع قرار بگیرد.
اگر به سالنامه برنامه و بودجه مازندران نگاهی بیندازیم خواهیم دید که گردشگری را در لیست خدمات می‌گذارند و این نگاه بسته به صنعت گردشگری یکی از علل توسعه نیافتگی این حوزه در مازندران است وی افزود: گردشگری ثابت کرده که می‌تواند در تولید ناخالص ملی سهم بسزایی داشته باشد و این در حالی است که اگر به سالنامه برنامه‌وبودجه مازندران نگاهی بیندازیم خواهیم دید که گردشگری را در لیست خدمات می‌گذارند و این نگاه بسته به صنعت گردشگری یکی از علل توسعه‌نیافتگی این حوزه در مازندران است.
این کارشناس با بیان اینکه مازندران نخستین قطب گردشگری داخلی در کشور است، اضافه کرد: با نگاهی به آمار سازمان میراث فرهنگی سالانه ۵۰ میلیون نفر گردشگر وارد مازندران می‌شوند، اگر این میزان گردشگر فقط یک آب‌معدنی بخرند، میلیاردها تومان گردش مالی در مازندران ایجاد می‌شود اما پرسشی که مطرح می‌شود این است که چرا این آمارهای مالی گم است.
اسدی با بیان اینکه در بیان میزان گردش مالی گردشگران یا روراست نیستیم و یا هتلداران و رستوران‌داران آمار واقعی فروش را نمی‌گویند، اظهار داشت: یکی از حلقه‌های مفقوده در بحث اقتصاد گردشگری این است که ما نمی‌دانیم به چه میزان از گردشگری درآمد داریم.
این مدرس دانشگاه نوع نگرش به گردشگری را از دیگر علل توسعه‌نیافتگی اقتصاد گردشگری عنوان کرد و گفت: در صنعت گردشگری جدای از مباحث مالی، مسائل اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی هم بسیار مهم است.
وی با اشاره به ماجراهای پیش‌آمده در سد لفور، خاطرنشان کرد: مردم محلی لفور باهدف درآمدزایی و نگاه اقتصادی صرف این مکان را به کشور شناساندند و تورهای زیادی به‌طور خودجوش به این منطقه می‌روند و از این مکان بازدید می‌کنند، آیا سازمان میراث فرهنگی که مجوز گردشگری صادر می‌کند می‌تواند متولی تک‌تک گردشگران و رفتارهایشان باشد، مسلماً خیر.
اسدی ادامه داد: اینجاست که باید مسائل فرهنگی و اجتماعی را در کنار گردشگری جدی گرفت زیرا بسیاری از گردشگر نماها و طبیعت گرد نماها نمی‌دانند که در پی چه هستند و وقتی وارد طبیعت یا روستا می‌شوند تازه یادشان می‌آید که ساعت ۱۲ شب صدای باندهایشان را زیاد کنند و بزن‌وبکوب راه بیندازند.
لزوم توجه به الزامات فرهنگی و اجتماعی در صنعت گردشگری
وی با بیان اینکه گردشگر بودن هم برای خود آدابی دارد که به نظر می‌آید حلقه گمشده است، گفت: بنابراین زمانی می‌توانیم بگوییم که گردشگری درآمد اقتصادی دارد که مبنای فرهنگی، اجتماعی و زیست‌محیطی داشته باشد در غیر این صورت سبب آسیب می‌شود.
این کارشناس ادامه داد: یکی از ایراداتی که به گردشگری وارد می‌شود این است که می‌گویند درآمد آن فصلی است درحالی‌که الگوی درست گردشگری همان فصلی بودن آن است زیرا مردم مناطق گردشگری پس از هر میزبانی نیازمند تنفس و ترمیم هستند تا برای میزبان دیگری مهیا شوند.
اسدی تأکید کرد: تصمیم‌گیرندگان این عرصه، الگوها و اصول گردشگری درستی ندارند و باید در این زمینه بازنگری کنند تا بتوانند به اقتصاد گردشگری دست پیدا کنند.
درعین‌حال نادر سحرخیز رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی رامسر هم دراین‌باره گفت: دنیای امروز سیاست جدیدی را در زمینه گردشگری و جذب آن دنبال می‌کند تا برای درآمدزایی به میزان کمتری از ذخایر زیرزمینی خود استفاده کند.
آزادسازی ساحل، حفظ جنگل و کوهستان، ایمن‌سازی راه‌ها و آموزش نیروی انسانی ازجمله زیرساخت‌های حوزه گردشگری است وی با بیان اینکه برنامه‌ریزی اصولی و دقیق برای رسیدن به اقتصاد گردشگری نیاز است، افزود: کشور ما و در رأس آن مازندران دارای ویژگی‌های کم‌نظیر در بخش‌های گوناگون گردشگری بوده که می‌تواند تمام سلایق را اقناع کند.
سحرخیز نبود اطلاع‌رسانی درست در معرفی جاذبه‌های گردشگری را یکی از علل توسعه‌نیافتگی این صنعت دانست و اظهار داشت: اگرچه در سال‌های اخیر مدیران بیشتر درباره اهمیت صنعت گردشگری و جایگاه آن در اقتصاد صحبت می‌کنند اما شناساندن ظرفیت‌های گردشگری به دنیا، نیازمند لیدر و راهنما است.
رئیس اداره میراث فرهنگی رامسر با تأکید بر اینکه لازمه درآمدزایی گردشگری لزوماً داشتن زیرساخت‌های مناسب است، خاطرنشان کرد: آزادسازی ساحل، حفظ جنگل و کوهستان؛ ایمن‌سازی راه‌ها و آموزش نیروی انسانی ازجمله این زیرساخت‌هاست.
با این تفاسیر می‌توان گفت که اگر متولیان گردشگری، منسجم و متحد برای تقویت این صنعت گام بردارند ضمن تأثیرگذاری در تولید ناخالص ملی می‌توانند نویدبخش تأثیرات مثبتی چون تولید ارز خارجی، ایجاد شغل جدید و فرصت‌های شغلی، ایجاد تجارت، درآمد، کارآفرینی به‌ویژه در کسب‌وکارهای کوچک، توسعه منطقه و … با در نظر گرفتن مباحث فرهنگی، اجتماعی و زیست‌محیطی باشند.
